Monument De Levenspoort

“Een poort waar diegenen die het drama overleefd hebben hand in hand doorheen zijn gelopen en de anderen helaas achtergebleven zijn. Allen die door deze Levenspoort levend in het heden zijn gekomen, overlevenden en nieuwe generaties na hen, zijn zowel verbonden met hun verleden als gemotiveerd op weg naar een betere toekomst. Sterk en krachtig maken zij deel uit van onze maatschappij, maar blijven waakzaam om herhaling van dit onvoorstelbare te voorkomen.” – Yetty Elzas.

Op donderdag 4 mei 2000 werd het Gedenkteken ter nagedachtenis aan de Joodse slachtoffers van de 2e wereldoorlog, uit de Joodse gemeente Wageningen, onthuld. Het Gedenkteken is ontworpen door de Wageningse kunstenares mevrouw Y. Elzas-Blits.

Voorafgaande aan de onthulling werd om 11.00 uur een openbare bijeenkomst gehouden in de Grote kerk. Een woord van welkom werd gesproken door ds. A. Boelhouwer, voorzitter Stichting Joods Gedenkteken Wageningen en omstreken. De muzikale omlijsting werd uitgevoerd door Hans Bloemendal, oppervoorzanger (chazzan) van de Nederlands Israëlitische Hoofdsynagoge te Amsterdam en het Cantatekoor Wageningen en de fluitist op traverso, Martin Knoppers. De heer M.J.van der Horst hield een toespraak met als thema: ‘overlevende Joodse gemeenschap in Wageningen’. Terwijl de leerkrachten van de Margrietschool de namen noemden staken de leerlingen bij elke genoemde naam een kaars aan.

Om 12.00 uur volgde de onthullingplechtigheid van het Gedenkteken ‘De Levenspoort’ aan de Walstraat recht tegenover de plaats van de verwoeste Synagoge. Bij het Gedenkteken stond een erewacht van leerlingen uit groep 8 van de Margrietschool. Tijdens zijn toespraak legde burgemeester Sala de nadruk op het voorkomen van een herhaling van etnische vervolgingen en het belang van het monument voor nabestaanden van nu, maar ook voor de toekomst. Het Gedenkteken werd bij monde van burgemeester Sala ter adoptie overgedragen aan de Margrietschool. Vervolgens sprak rabbijn Jacobs, hij zei ondermeer: Er waren in Nederland tijdens de tweede wereldoorlog gelukkig maar weinig mensen echt fout. Helaas waren er ook weinig die echt goed waren. Het kon allemaal zomaar gebeuren. De koker met de namen werd door burgemeester Sala en de heer A.G. Steenbergen aangebracht in de sokkel van het Gedenkteken. Daarna volgde de Jiezkor door rabbijn J.S. Jacobs.

Foto (scan). De onthulling van het joods monument aan de Walstraat in 2000 (door Rina Pilnik en Lyda Wallace v/d Lugt).
Bron: Veluwpost 4 mei 2007.

Tijdens de afsluitende bijeenkomst in het stadhuis werd het gedenkteken ‘De Levenspoort’ door voorzitter Boelhouwer overgedragen aan de gemeente Wageningen. Yetty en Maurice Elzas schonken een schaalmodel van het Gedenkteken aan de Stichting Joods Gedenkteken, later schonk de stichting het schaalmodel aan het museum ‘De Casteelse Poort’. Het is te bezichtigen in de Bevrijdingszaal van het museum.

Foto: Jaarlijkse herdenking en overdacht van het monument van de ene groep aan de andere groep van leerlingen van de Margrietschool in Wageningen tijdens Holocaust Memorial Day op 27 januari 2020.
Bron: Stg Joods Erfgoed Wageningen, Jaap Meijer.

Met dank aan

Onze dank gaat uit naar al degenen die hebben bijgedragen tot het tot stand komen van het Gedenkteken en wel in het bijzonder naar:

• Stichting Joods Gedenkteken Wageningen en omstreken.
• Pieter Roza, architect
• David Smithson, vormgever
• Kees en Chris Volkers, bronsgieters
• Ton de Weijer, aannemer sokkel
• Gert Jan van de Pol, natuursteen en inscripties
• Ab de Leeuw, aannemer straatwerk
• Wim en Guus Bongers, transport
• Jaap Sala, (voormalig) burgemeester
• Rob Fierst van Wijnandsbergen, notaris
• Gemeente Ede
• Gemeente Renkum
• Gemeente Rhenen
• De bevolking en de verenigingen van de stad Wageningen