Motivatie voor het plaatsen van bronzen kunstwerk “Synagoge met Joodse Man-

Door de 2e wereldoorlog, assimilatie en emigratie is de Joodse gemeenschap in Nederland sterk geslonken en groeit nauwelijks. Ook hierdoor is levende Joodse cultuur tegenwoordig voornamelijk nog te vinden in de grotere steden. De Joodse bevolking in Wageningen is teruggelopen van een honderdtal zielen in 1939 tot ongeveer een tiental nu. Toch heeft de Joodse gemeenschap markante sporen achtergelaten die in de vergetelheid zijn geraakt. 

Op 23 maart 2023 wordt het eerste boek van Joods Wageningen en de Tweede Wereldoorlog aan de burgemeester overhandigd. Bij de totstandkoming van de geschiedenis van de Joodse gemeenschap in Wageningen bleek dat de verdwenen synagoge als een groot gemis wordt gezien. Met de beschieting van de synagoge in de meidagen van 1940 is het hart van de gemeenschap verdwenen.  

Als stichting Joods Erfgoed willen we de synagoge in Wageningen in herinnering brengen. De synagoge is waarschijnlijk de enige synagoge in Nederland die door Hollands artillerievuur (vanaf de Grebbeberg) is verwoest. Met het verdwijnen van dit gebouw is er nauwelijks besef dat er een synagoge in Wageningen heeft gestaan.  Elk jaar vinden er herdenkingen plaats (Auschwitz Memorial Day, stille tocht 4 mei) bij het huidige Joodse Monument aan de Walstraat.

De synagoge getuigde van het bloeiende, lokale en regionale Joodse leven van weleer in Wageningen en omgeving. Een tastbare herinnering d.m.v. een bronzen maquette aan de Walstraat zou op zijn plek zijn om dit “gat” in de geschiedenis nota bene van de Stad van de Vrijheid te vullen, zodat het verhaal in herinnering blijft en doorgegeven kan worden (ook) aan de komende generaties.

Afbeelding: Ontwerp voor kunstwerk “Synagoge met Joodse Man -geïnspireerd op de maquette van de synagoge-" 

Stappenplan  kunstwerk “Synagoge met Joodse Man -geïnspireerd op de maquette van de synagoge-

1- Onthullen ontwerp

Het ontwerp van de beoogde maquette in 3D is op op donderdag 23 maart 2023 door kunstenaar Amiran Djanachvili onthuld in aanwezigheid van de burgemeester en genodigden. Dit vond plaats aansluitend op de boekpresentatie Joods Wageningen en de Tweede Wereldoorlog, kroniek en herinnering. In dit boek komt ook de geschiedenis van de synagoge aan de orde.

Waarom deze datum? De inwijding van de synagoge was 29 maart 1903 dus 1 Nisan 5663 volgens de joodse kalender. Volgens de Misjna is dit de 1^e dag van de zevende maand van het joodse jaar en volgens de tora de 1^e dag van de 1^e maand van het joodse jaar. Dus die dag van inwijding was symbolisch. Dat rechtvaardigt een voortzetting van de symboliek van deze dag + 120 jaar*. Dan komen we in de joodse jaartelling uit op: 1 Nisan 5783 =  23 maart 2023.
* Zie Genesis 6:3 "..doch zijn dagen zullen 120 jaar zijn". Met verjaardagen wensen joden elkaar toe dat ze 120 jaar oud mogen worden, als verwijzing naar de leeftijd waarop Mosjee (Mozes) stierf. De knesset (parlement in Israël) bestaat uit 120 leden et cetera.

2- Werving voldoende middelen

Er is € 14.000 nodig voor het ontwerp, bronsgieten, de betonnen sokkel, het plaatsen van het bronzen kunstwerk en de aankleding van de plek aan het Plantsoen / Walstraat.

De opbrengst van het boek Joods Wageningen en de Tweede Wereldoorlog, een kroniek en een herinnering is ten goede gekomen aan het project van het kunstwerk.
Ook kunt u een donatie doen door onderstaand donatieverzoek of QR code te gebruiken. Uiteraard kunt u ook via de een betaalopdracht een bedrag overmaken op bankrekeningnummer NL86 RABO 0397 033 184 t.n.v. Joods Ergoed Wageningen onder vermelding van: "donatie maquette synagoge". 

Voor donaties:

1. Zie betaalverzoek of
2. Scan de QR-code om te betalen voor Donatie maquette Stg Joods Erfgoed. Gebruik de Camera App op je telefoon (De QR-code is geldig tot 30 jan 2027)

Wij zijn een ANBI stichting (RSIN: 806446523). Uw gift is daarom aftrekbaar van de belasting.
Uiteraard kunt u ook (eerst) contact opnemen (geef aan hoe: mailcontact/telefonische afspraak) 

Nog vragen? Stel ze via het: contactformulier (in deze link onderaan die pagina).

U kunt als donateur te zijner tijd uitgenodigd worden voor de onthulling van het monument. Wilt u dan uw naam en mailadres bij ons achterlaten?

Stand van zaken donaties

Op 1 januari 2025 was € 7.000 (= 50%) van het benodigde bedrag van € 14.000 (= 100%) binnen.

De kerken in Wageningen zijn via KerkNet gevraagd om het resterende deel bij te dragen.

3- Verlenen opdracht

De kunstenaar heeft het ontwerp van de sculptuur gemaakt waarna het bronsgieten en uiteindelijk plaatsen van het bronzen kunstwerk op een betonnen sokkel kan plaatsvinden. Om praktische, ethische en financiële redenen is besloten om het eerdere ontwerp van de maquette aan te passen en is de lengte ingekort. Vandaar nu het kunstwerk “Synagoge met Joodse Man -geïnspireerd op de maquette van de synagoge-

In goede verwachting dat er voldoende fondsen bijeen worden gebracht is de opdracht aan de kunstenaar en bronsgieter op 18 februari 2025 verleend.

4- Plaatsen en onthullen van de maquette

We streven ernaar om het de maquette op (straafdatum en tijd) 13 mei 2025, ca. 19:00 uur, precies 80 jaar na de verwoesting te onthullen in aanwezigheid van genodigden. De bij ons bekend zijnde geregistreerde donateurs en publiek is dan welkom. Wanneer u zich opgeeft via het contactformulier (in deze link onderaan die pagina). wordt u op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen.

Afstemming

Het ontwerp is op verzoek van Stichting Joodserfgoed Wageningen door de kunstenaar reeds in 2023 afgestemd met opperrabbijn Binyomin Jacobs. De locatie en het ontwerp is voor het eerst op 19 januari 2023 besproken met burgemeester van Wageningen, Floor Vermeulen (portefeullehouder Erfgoed), Maarten van den Wijngaart (voormalig beleidsadviseur Cultuurhistorie en Monumentenzorg en Jeanet Oostenbrink (Kunstwerken).
Het monument is toen aangekondigd bij Beelden van Wageningen (Laurens van der Zee, Liz Spit).

Plaats maquette

Hoek Walstraat/Plantsoen.

Afmetingen

• Maquette synagoge: lengte gewijzigd van oorspronnkelijk 61 naar ca. 24 cm, hoogte 46 cm, breedte 33 cm.
  Joodseman: hoogte 46 cm.
• Staand op een sokkel deels onder maaiveld als fundament en daarop een zichtbaar gedeelte in beton.
• Er is een plastic schaalmodel (zie: foto) van de de maquette. Deze is te bezichteigen in een vitrinekast van museum de Casteelsepoort te Wageningen. Daar heeft het plastic schaalmodel de afmetingen: 9 x 14 x 12 cm.
  Daarvan afgeleid is een ontwerp gemaakt door de kunstenaar en vervolgens verder gesyleerd tot het huidige kunstwerk.
• De oorspronkelijke afmetingen van de synagoge waren (lxbxh) 7,60 x 12,25 x 10,70 meter (zie: plattegrond).
• Voor geschiedenis over en foto's van de synagoge zie: https://www.joodserfgoedwageningen.nl/synagoge/ 

Opdrachtgever

• Stiching Joods Erfgoed Wageningen
• Algemeen en penvoerder: Jaap Meijer (Joods Erfgoed Wageningen).

Opdrachtnemers

• Kunstenaar: Amiran Djanachvili, Utrecht
• Bronsgieter: Yakov Sala, Arnhem